تاریخچه تکامل مدیریت گاو و سلامت مزارع، بخش آخر

برخی از جنبه‌های اصلی برنامه مدیریت سلامت گله که باید به گاودار توضیح داده شود عبارتند از:

1. برنامه‌های کیفیت شیر: ورم پستان یکی از جدی ترین بیماری‌های گاوشیری در تمام دنیا است. این بیماری به عنوان التهاب غدد پستانی شناخته می‌شود و ممکن است به علت عوامل باکتریایی و قارچی رخ دهد که منجر به ورم پستان واگیر دار یا محیطی می‌شوند. ورم پستان درمانگاهی (با تغییر قوام شیر، در پستان) و تحت درمانگاهی (تنها با افزایش مقادیر سلولهای سوماتیک مشاهده می‌شود. گاوهای مبتلا زیان اقتصادی معنی داری (120یورو در سال) ایجاد می کنند که به شکل اولیه حاصل کاهش تولید شیر، شیر دورریخته شده و درمان بیماری است. پیشرفت هایی در تشخیص،  درمان و پیشگیری از این بیماری حاصل شده است که با بهبود مدیریت و بهداشت شیردوشی، خشک کردن و مدیریت پس از زایش و استفاده از واکسن علیه برخی بیماری‌های خاص به‌دست آمده است. در کنار تمام این پیشرفت‌ها، ورم پستان هنوز یکی از دلایل اصلی حذف در تمام دنیا است.
2. سلامت در محدوده زایمان: دوره انتقال که بین زمان خشکی و ابتدای شیرواری قرار گرفته است زمان بسیار حساسی در زندگی تولیدی گاو است. در این زمان انرژی بیشتری برای تامین نیازهای متابولیک دام (برای آبستنی و شیرواری) لازم است، بنابراین احتمال بروز بیماری‌های متابولیک (مانند هیپوکلسمی و کتوز) و عفونت ها (مثل متریت و ورم پستان) افزایش می یابد. غذای کم انرژی در زمان قبل از زایش (مدیریت ضعیف گاوهای خشک) و استرس (اجتماعی و تغذیه ای) حاصل از رخدادهای گوساله زایی ممکن است منجر به بیماری های متابولیک شود. با توجه به یافته های لوبلانژ و همکاران، 75 % از گاوهای شیری که بیمار می شوند، در اولین ماه پس از زایمان هستند. در این زمان برخی از تغییرات هورمونی و متابولیک رخ می دهد و گاوهای را به شدت حساس به ابتلا به بیماری می کند.
3. حفاظت زیستی[1]: جلوگیری از توزیع بیماری‌های چندین عاملی در گاوهای گله بسیار مهم است. این کنترل در برگیرنده آزمایش معمول گله (سرولوژی، آنالیز تانک شیر، ودیگر آزمایش ها)، قرنطینه و آزمایش حیواناتی که اخیرا خریداری شده اند، بهداشت و ضد عفونی فضاها، و ویزیت‌های کنترل شده گله با لباس کارهای ویژه خود گله می‌باشد. به‌کارگیری شاخص های حفاظت زیستی با افزایش تولید باعث بهبود سلامت و رفاه گله می شود. به‌علاوه کاهش مصرف آنتی بیوتیک به‌دنبال این عملکرد اتفاق می‌افتد. کاهش مصرف آنتی بیوتیک‌ها و مقاومت آنتی بیوتیکی از اهداف اصلی جامعه و کمیسیون اروپا است . استفاده از واکسن در پیشگیری از پاتوژن های مختلف می‌تواند در مجموعه حفاظت زیستی قرار داده شود. برنامه‌های واکسیناسیون در سال 1970 به منظور کاهش بروز و شیوع بیماری های مختلف به گله های شیری وارد شد. گاوداری های شیری که برنامه واکسیناسیون موثر و جدی دارند تولید بیشتر و شاخص های تولید مثل بهتر دارند (180و 185-187). در کشورهای شمالی اروپا پروتکل های واکسیناسیون و کنترل بهتر اجرا می شود، و برنامه‌های ملی ریشه کنی متعددی با مواقیت اجرا شده است. در حقیقت، بیماری هایی مثل سل، رینوتراکئیت عفونی و اسهال ویروسی گاوها مثل بقیه بیماری ها تا کنون در بسیاری از کشورهای این ناحیه ریشه کن شده است.
4. برنامه‌های تولید مثلی کنترل شده: این برنامه ها همراه با مراقبت از تولید هستند. تولید مثل یکی از ستون‌های ضروری تولید در گاو شیری است، چرا که شیرواری متعاقب گوساله زایی رخ می‌دهد. گله‌هایی که بازده تولیدمثلی ضعیف دارند، متحمل زیان‌های اقتصادی بزرگ و حذف بیشتر می‌شوند. ارزیابی مداوم تولیدمثل توسط دامپزشکان با تشخیص آبستنی معمول، ارزیابی‌های مامایی (رحم و تخمدان ها)، به‌ویژه در دوره بعد از زایمان و مراقبت از شاخص‌های گله‌ای مانند نرخ فحل یابی و آبستنی انجام می‌شود. با توجه به یافته های اینکایسری و همکاران مدیریت غلط تولید مثل به‌وجود آورنده 231 یورو زیان در سال می گردد. این زیان حاصل افزایش فاصله گوساله زایی و کاهش تولید شیر به دنبال آن می باشد. اهداف هر یک از قسمت هایی که تحت پوشش برنامه مدیریت سلامت هستند در شکل زیر آورده شده است.

ترجمه عکس:

اهداف برنامه‌های مدیریت سلامت گله

برنامه کنترل کیفیت شیر

• شرایط شیردوشی خوب
• بهداشت مطلوب در شیردوشی
• بهبود سلامت پستان
• کاهش بروز ورم پستان

برنامه سلامت حوالی زایش

• کاهش بروز بیماری های متابولیک
• کاهش بروز متریت و ورم پستان
• تغذیه ی صحیح
• مدیریت دوره ی خشکی به شیوه ی مناسب

برنامه امنیت زیستی

• بهبود امنیت زیستی و بهداشت
• اعمال شاخص های پیشگیری از بیماری ها با آزمایش منظم گله و برنامه های واکسیناسیون
• کاهش خطر انتشار یا ورود بیماری به گله
• سلامت و آسایش مطلوب

برنامه کنترل منظم تولیدمثل

• عملکرد مطلوب تولیدمثلی
• افزایش تولید

اهداف چهار قسمت اصلی که توسط برنامه مدیریت سلامت تحت پوشش قرار می گیرند.

برای افزایش سود دامداری، دامپزشکان می توانند توصیه های ارزشمندی داشته باشند. به‌علاوه، مواردی مانند رفاه حیوان، سلامت غذا، و مقاومت آنتی بیوتیکی باید در این برنامه ها گنجانده شوند. بنابراین، موفقیت و تداوم برنامه مدیریت سلامت تحت تاثیر قبول مسئولیت حرفه ای در این قسمت‌ها است. این برنامه ها در سی سال گذشته در اروپای مرکزی وجود داشته و هوشمندانه با نیاز بخش ها و دانش مبتنی بر شواهد تطابق یافته است. در هر صورت، ارتباط بین تولید کننده و دامپزشک یافته کلیدی برای این موفقیت است.

دانستن اولویت ها، تکرارپذیری و اعتماد سه ستون اصلی برای ارتباط خوب و موفق بین دامدار و دامپزشک است. درک اهداف و چشم اندازهای آینده تولید کننده، حیاتی است. عدم آشنایی با انتظارات تولید کننده و اهداف آینده او از اصلی ترین علل شکست برنامه مدیریت دامپزشکی تولید است. ارزیابی مستمر مهم است، و بهتر است توسط یک دامپزشک انجام شود تا بدین ترتیب، وی بتواند مشکلات دامداری مربوطه را بشناسد. دامپزشکان، در رهیافت خود با دامداران باید مستقیم، هدف گرا و صادق باشند. فواید، هزینه ها و قسمت های غیرمطمئن برنامه مدیریت سلامت امروزه شناخته شده است و قسمت مهمی از فعالیت دامپزشکان در سطح جهان را می سازد. به‌علاوه دامپزشکان باید تمرکز کار خود را بیشتر و بیشتر روی مدیریت داده های دامپروی و مدیریت نیروی انسانی گذاشته و نقش مشاوره ای و بهبود مهارت را ایفا نمایند.

از سوی دیگر، نیاز به آموزش مداوم دامداران وجود دارد. دامدارانی که دانش بیشتر دارند توانایی بیشتری در حل مشکلات خود داشته و قابلیت تصمیم گیری بیشتری دارند. به‌علاوه این دامداران توصیه های ارائه شده توسط دامپزشکان را بهتر قبول می‌کنند و بیشتر همکاری می کنند. همچنین بسیار مهم است که دامداران اطلاعات دقیق و سازمان یافته از رخدادهای دامپروری داشته باشند. ارزیابی اطلاعات گله، و در نظر گرفتن این‌که یک حیوان بیمار نشانه ای برای داشتن دید مناسب از گله است، نقش مهمی در آینده برای تشخیص سریع بیماری ها ایفا می‌کند.

همانگونه که تا کنون گفته شده، در حال حاضر و آینده، عناوینی مثل رفاه حیوانات، کاهش مصرف آنتی بیوتیک در گله، تاب‌آوری زیست محیطی و سلامت غذایی، بدون تردید جزئی از زندگی روزمره گاوداری های شیری خواهد شد. دستیابی به چرا، گاوداری هایی با تولید زیاد یا جدا کردن گوساله از مادر برخی از رخدادهایی هستند که توجه مصرف کنندگان را همراه با توجه به سلامت و رفاه حیوانات به خود جلب می کنند. تمامی پیشرفت هایی که در بالا آورده شد، منجر به مدیریتی تخصصی، مکانیزه و متراکم می‌گردد و در ادامه باعث تعارضاتی بین کارهای روزمره دامدار و آنچه که جامعه به آن رفاه می گوید، خواهدشد. گاوداری ها باید با این تغییرات خود را وفق داده و به مشتری آنچه می خواهد، بدهند. دامداران باید فعالیت های خود را پیش بینی کنند و روی فناوری های جدید، حفاظت زیستی، و طب پیشگیری به منظور بدست آوردن سطوح بالای سلامت و تولید، بدون در خطر قرار دادن تداوم میان مدت و دراز مدت کار خود، سرمایه گذاری کنند. گاوداران، دامپزشکان و تمامی کسانی که در بخش دامپروری مشغول کار هستند باید به نیازهای جدید بازار، نه به عنوان یک تهدید یا معضل بلکه به عنوان موقعیتی جدید برای ارج نهادن به خود و محصولشان نگاه کنند.

برنامه تحلیل خطر نقاط بحرانی پایش [2] (HAACP) نیز در گله های شیری مانند صنایع غذایی به‌کار گرفته شده است. این برنامه معیارهای خطر، تهدید و کنترل را مبتنی بر حفاظت زیستی و پیشگیری تعیین می کند. این رخداد منجر به افزایش بهداشت عمومی، امنیت غذایی و همچنین قابل بررسی شدن مسیر تولید، می شود ولیکن اجرای آنها در صنایع شیری هنوز کاملا عملی نیست چرا که هنوز از دید کاربردی و بسیاری از مسائلی که باید از قبل اصلاح شود، مشکل وجود دارد. در سال‌های اخیر، سیستم مدیریت خطر در موارد خاص مانند لنگش، ورم پستان، یون و بالانس منفی انرژی به‌کارگرفته شده است. امید است برنامه تحلیل خطر نقاط بحرانی پایش در آینده به شکل معمول به‌کار گرفته شود.

در نهایت، دامپزشکان و دامداران باید در کارها و فعالیت های خود با چشم انداز “سلامت واحد” و به بیان دیگر با مفهوم سلامت حیوانات زنده با توجه به سلامت انسان و محیط مشارکت نمایند. شاید شرایط همه گیری جهانی که در حال حاضر با آن روبه‌رو هستیم این تفکر را شدت بخشد.

تمامی تغییرات و پیشرفت هایی که در بخش تولید شیر دیده می شود با هدف مکانیزه کردن، تخصصی کردن و پرتولید کردن استفاده شده اند. بیشترین تغییرات در سطح تکنولوژی، به‌ویژه در شیردوشی و مدیریت غذا رخ داده است. ایجاد سیستم های اتوماتیک شیر دوشی و سیستم های اتوماتیک خوراک دادن برای مقابله با کمبود نیروی کارگری در این بخش موثر بوده و منجر به افزایش تولید نیز شده است. استفاده از این سیستم ها باید ترویج شود و روی فواید آن بیشتر مطالعه گردد. به‌علاوه شرایطی که منجر به تولید شیر بیشتر با استفاده از این سیستم ها می گردد باید مطالعه شود. در برخی نواحی، کمبود پشتیبانی فنی و مهارتی، به‌کارگیری از این سیستم ها را غیر ممکن ساخته است.

برنامه مدیریت سلامت در حال حاضر به عنوان ضرورتی در دامپروری شناخته می شود که در آینده نیز باید تداوم یابد. این برنامه ها می توانند ابزاری بسیار کارآمد برای دامپروران در تولید محصولاتی باشند که از رفاه و تاب‌آوری محیط زیست پشتیبانی می‌کنند، چرا که نیازی فزاینده به تولید چنین محصولاتی وجود دارد. بنابراین، مدیریت سلامت گله باید توسط طب پیشگیری و حفاظت محیط زیست حمایت شود. و درنهایت سلامت حیوانات باید هم نوا با سلامت انسان و سلامت محیط زیست باشد.

مطالعه قسمت قبلی

منبع:
Medeiros, I.;Fernandez-Novo, A.; Astiz, S.;Simões, J. Historical Evolution of Cattle Management and Herd Health of Dairy Farms in OECD Countries. Vet. Sci. 2022, 9, 125. https://doi.org/10.3390/vetsci903012

[1] Biosecurity

[2] Hazards and critical control points