دترجنت‌ها و ضدعفونی کننده‌هایی که در شیردوشی در بهاربند یا چاله شیردوشی استفاده می‌شوند در کشورهای مختلف توسط نهادهای ناظر (معمولا وزارت کشاورزی و وزارت بهداشت) تایید شده‌اند. برای آبکشی تجهیزات, تهیه محلول‌های ضدعفونی و شستشو, تهیه‌ی آب داغ یا نزدیک به نقطه جوش و شستشوی پستان و سرپستانک‌ها، آب تمیز قابل شرب، مورد نیاز است. بر اساس قانون، تمام تجهیزات شیردوشی پس از هر شیردوشی باید تمیز شوند و برای این هدف دترجنت‌ها, دترجنت_ضدعفونی کننده‌ها و ضدعفونی کننده ها باید در دسترس باشند. شست و شو، مهمترین قسمت این فرآیند است. اگر تجهیزات شیردوشی تمیز نباشد, ضدعفونی کننده های شیمیایی نیز موثر واقع نمی شوند.
دترجنت‌ها
افزودن دترجنت مناسب به آب در هنگام شستشوی روزانه، از طریق مرطوب کردن سطوح به از بین بردن بقایای شیر کمک می‌کند. هم چنین این مواد با از بین بردن آلودگی ناشی از شیر، خاصیت امولسین کنندگی چربی، حل کردن پروتئین‌ها، نگهداری آلودگی ها به صورت سوسپانسیون، نرم کردن آب و جلوگیری از ته نشینی در حین آبکشی باعث شست و شوی موثر می شوند.
هیچ دترجنتی به تنهایی تمام خواص مورد نیاز را ندارد، بنا براین دترجنتهای تجاری معمولا شامل مخلوط این ترکیبات هستند. انتخاب نسبت دترجنت های تشکیل دهنده ی این محلول های تجاری، براساس قیمت آنها, اثرات نامناسب روی دستها و تجهیزات و روش استفاده از آنها (سیستم دستی یا شستشو در محل) است.
عناصر معمول در فرمولاسیون دترجنت‌ها بشرح زیر است:
- بازهای غیر ارگانیک, مثل کربنات کلسیم[۱](سود شوینده)، هیدروکسید سدیم[۲](سود سوز آور)، تری سدیم فسفات[۳] و سیلیکات سدیم[۴]
- مواد فعال در سطح مثل مواد مرطوب کننده غیر یونی و آنیونی که تماس با سطح را افزایش می دهند.
- مواد جدا کننده (نرم کننده آب) مثل پلی فسفاتها[۵] و اسید اتیلن دی آمین تترا استیک[۶] که کاتیونهای آب سخت را چلاته می کنند.
- اسیدها مانند فسفریک, نیتریک و سولفامیک اسید[۷] که از تشکیل سنگهای شیری جلوگیری می کنند.
دتر جنت های شستشوی دستی شامل آلکالوئید شیری به همراه نسبت هایی از مواد مرطوب کننده و نرم کننده های آب است. برای شستشوی مکانیکی, آلکالوئیدهای قوی تر (برای جبران برس نزدن) به همراه نرم کننده آب ضروری به نظر می رسد. بیشتر دترجنت های تجاری با هیپوکلریت سدیم در غلظت معمول سازگار هستند. در صنعت لبنیات در هنگامی که منبع آب بسیار سخت است، توصیه به استفاده ی بیشتر از پلی فسفات می شود. در بعضی مواقع اسیدها، گاهی همراه با مواد مرطوب کننده، برای جلوگیری از تشکیل و یا از بین بردن سنگهای شیری استفاده می شوند.
ضدعفونی کننده‌ها
ضدعفونی کننده‌ها ممکن است به تنهایی یا در ترکیب با دترجنت‌ها استفاده شوند. باید توجه داشت که درترکیب دترجنت_ضدعفونی کننده، حداقل میزان ضدعفونی کننده اضافه می شود و تاثیر ضدعفونی این محلول‌ها پایین است.
عمده ضدعفونی کننده هایی که در صنعت لبنیات استفاده می شوند، بشرح زیر است:
هیپوکلریت سدیم
هیپوکلریت سدیم رایج ترین ضد عفونی کننده مورد استفاده در تاسیسات شیردوشی به علت اثر باکتری کشی است. این ماده ارزان ترین ضدعفونی کننده مناسب برای استفاده در صنعت لبنیات است. فورمولاسیون تجاری استفاده شده، غلظت بین %۱۲ تا ۷ % کلر در دسترس، و تا سطح۲% هیدروکسید سدیم آزاد است. هیپوکلریت سدیم می تواند با دترجنت ترکیب شود تا شستشو و ضدعفونی در یک مرحله انجام پذیرد.
ترکیبات آزاد کننده کلر
ترکیبات آزاد کننده ی کلری که در صنعت لبنیات استفاده می شوند، شامل نمکهای دی و تری کلروایزوسیانوریک اسید[۸] و دی کلرو دی متیل هیدانتوئین[۹] هستند.
ترکیبات آمونیوم چهارتایی
خاصیت کف کننده ترکیبات آمونیوم چهارتایی این محصولات را مناسب شست و شوی دستی برای استفاده در دستگاه‌های فرآوری کننده می‌کند. ولی برای شست و شو به روش circulation در ترکیب با دترجنت‌ها مناسب نیست.
یدوفورها
یدوفورها ترکیبات ید و سورفاکتانت هستند که مقدار ید در دسترس آن ها بالاست و حداقل تخریش و بو را دارند. ترکیب آن ها با اسیدها برای بهبود خاصیت باکتری کشی آن است. یدوفورها به فراوانی برای شست و شو، اسپری و ضد عفونی کردن تانک‌های ذخیره استفاده می‌شوند. ترکیبی از این مواد با تولید کف به میزان کم برای شست و شوی با روش circulation در دسترس است.
هشدار های لازم در استفاده از مواد شیمیایی در صنایع لبنی
تمام مواد شیمیایی باید دور از دسترس کودکان و افراد غیر مطمئن باشند. مواد شیمیایی مجاز باید قبل از اتمام تاریخ انقضای آنها استفاده شوند. تمام مواد شیمیایی غلیظ باید با احتیاط و بر اساس برچسب روی آنها مورد استفاده قرار گیرند. چشم ها و دست ها در استفاده از سود یا اسیدهای غلیظ باید به شدت محافظت شوند.
دترجنت_ضدعفونی کننده‌ها وقتی در معرض نور و حرارت قرار گیرند، قدرت خود را از دست می‌دهند، بنابراین باید در مکان‌های سرد، خشک و تاریک نگهداری شوند. مواد شیمیایی مختلف نباید با هم ترکیب شوند، چون ممکن است واکنش های خطرناکی را ایجاد کنند. دترجنت‌ها و ضدعفونی کننده‌های مورد استفاده در چاله شیردوشی نباید بوی شدیدی داشته باشند.
موارد زیر باید به صورت واضح روی بسته‌های ضدعفونی کننده قید شود:
- هشداری مبنی بر این که این بسته شامل مواد ضدعفونی کننده است و توسط ارگان مسئول تایید شده است.
- هدف اختصاصی برای استفاده از هر ضدعفونی کننده و نسبت رقت توصیه شده متناسب با مورد مصرف در چاله شیردوشی
- نکات ایمنی برای مصرف کننده
- تاریخ انقضا و شماره batch تولید
- هویت کامل کارخانه سازنده, وارد کننده یا تهیه کننده محصول
[۱] sodium carbonate
[۲] sodium hydroxide
[۳] tri-sodium phosphate
[۴] sodium silicates
[۵] polyphosphates
[۶] ethylenediaminetetraacetic acid
[۷] sulphamic acids
[۸] di- and tri-chloroisocyanuric acid
[۹] dichlorodimethyl hydantoin
