برای دستیابی به مدیریت آغوز مناسب و انتقال موفق IgG، گوساله باید ابتدا حجم کافی ایمونوگلوبولین از آغوز دریافت کند، تا بتواند مقدار کافی از این مولکول را به گردش خون خود جذب کند. عمده فاکتورهای تاثیر گذار روی میزان ایمونوگلوبولین مصرف شده توسط گوساله شامل کیفیت و حجم آغوز خورده شده است. عمده‌ترین فاکتوری که روی جذب مولکول ایمونوگلوبولین به گردش خون اثر می گذارد در سرعت در اختیار قراردادن اولین آغوز پس از تولد است. ادامه ی این مقاله مروری بر این فاکتور و دیگر فاکتورهای مهم اثرگذار روی انتقال ایمنی غیرفعال، راهبردهای مدیریتی برای جلوگیری از آلودگی های باکتریایی آغوز، استفاده از مکمل ها و جایگزین های آغوزو توصیه هایی برای نظارت بر برنامه های مدیریتی آغوز ارائه می دهد.

کیفیت آغوز

اگرچه مشخص شده است که آغوز شامل طیف گسترده‌ای از اجزای ایمنی و تغذیه ای مهم است، و رابطه بین غلظت ایمونوگلوبولین وسلامت گوساله به خوبی درک شده و چونIgG  بیش از۸۵% کل Ig آغوز را می سازد؛ غلظت IgG  در آغوز رسما به عنوان ارزیابی کیفیت آن در نظر گرفته شده است. آغوز با کیفیت بالا دارای بیش از ۵۰ g/L ، IgG می باشد. غلظتIgG آغوز می تواند به طور چشمگیری بین گاو ها متفاوت باشد، در  مطالعه اخیرIgG آغوز به طور متوسط۷۶ گرم در لیتر بود اما در هر گاو هلشتاین از ۹ تا ۱۸۶ گرم در لیتر متغیر بوده است. بعضی از عوامل موثر بر کیفیت آغوز مثل نژاد یا سن مادر ممکن است خارج از توان دامداران برای تغییر باشد. با این وجود چندین عامل مهم دیگر روی کیفیت آن اثر می‌گذارند از جمله واکسیناسیون قبل از زایمان، طول دوره خشکی و زمان جمع‌آوری آغوز می‌تواند توسط دامدار مدیریت شود. در این بخش مروری بر فاکتورهای اثر گذار بر روی کیفیت آغوز و بحث در مورد تست های کنار گاوی (cow-side test) خواهیم داشت.

نژاد

مطالعات نشان دادند که نژاد می تواند روی کیفیت آغوز اثرگذار باشد. در یک مطالعه غلظت IgG1 مترشحه در گاوهای گوشتی (۱۱۳.۴ g/L) بیش از گاوهای شیری (۴۲.۷ g/L) بوده است. در مطالعه دیگری تولید آغوز با میزان Ig کل در گاو هلشتاین (۵.۶%) بود، که از لحاظ عددی پایین تر از نژاد گرنزی[۱] (۶.۳%) و نژاد براون سوئیس[۲] (۶.۶%) است. همچنین این میزان، از لحاظ آماری پایین تر از نژاد ایرشایر[۳] (۸.۱%) و جرسی[۴] (۹.۰%) است. تفاوت نژاد می تواند به تفاوت های ژنتیکی و یا اثر رقیق کنندگی نسبت داده شود.

محدوده سنی

اکثر مطالعات نشان دهنده ی این مطلب هستند که گاوهای مسن تر آغوزی با کیفیت بالاتر تولید می کنند، این امر احتمالا به این خاطر است که حیوانات مسن بیشتر در معرض پاتوژن های خاص محیط بودند. به عنوان مثال تایلر و همکارانش گزارش دادند که میانگین غلظت IgG آغوز در گاو هلشتاین در اولین، دومین و سومین دوره شیردهی به ترتیب ۶۶, ۷۵و ۹۷ g/L بوده است. با این حال در یک مطالعه مشابه، تفاوتی در غلظت IgG در گاو گرنزی در اولین (۱۱۹ g/L)، دومین (۱۱۳ g/L) و سومین و سایر دوره های شیردهی (۱۱۵ g/L) دیده نشد. دامداران باید از دور ریختن آغوز تلیسه ها خودداری کنند، زیرا ممکن است از کیفیت خوبی برخوردار باشد.

تغذیه در دوره قبل از زایمان

مطالعات به طور کلی نشان داده اند که محتوای Ig آغوز تحت تاثیر تغذیه قبل از زایمان قرار نمی گیرد. یک مطالعه نشان داد که جیره ی گاو گوشتی در گروه کنترل با دسترسی ۱۰۰% یا محدود شده تا ۵۷% از نیاز های پروتئینی و انرژی بر اساس NRC هیچ یک از غلظت های IgG آغوز (۴۳ و ۳۹.۵ L/g به ترتیب برای گروه محدود شده و گروه کنترل) یا  IgG سرم گوساله در ۲۴ ساعت اول (به ترتیب ۱۹.۱ و ۲۰.۲ ml/mg برای  گروه محدود شده و گروه کنترل ) را تحت تاثیر قرار نداد.

لاسترا و همکاران نشان دادند که در مواردی که جیره قبل زایش از نظر ویتامین E و سلنیوم فقیر است، با تزریق ویتامین ای و سلنیوم در اواخر دوره ی آبستنی، میزان تولید آغوز به طور معنی داری در مقایسه با گروه کنترل افزایش یافت.

تولید کنندگان باید جیره گاوهای خشک و تلیسه ها را با توجه به دستورالعمل NRC (2001) متعادل کنند (مترجم: در کنار استفاده از دستورالعمل های NRC حتما از مشاوره ی متخصصین تغذیه و دامپزشکان گله ی خودتون بهره ببرید).

فصل زایش

بعضی مطالعات گزارش کرده اند، قرار گرفتن در معرض دمای محیطی بالا (استرس گرمایی) در اواخر دوران آبستنی با کاهش کیفیت آغوز، شامل پایین آمدن غلظت IgG  وIgA  در آن و کاهش درصد پروتئین تام، کازئین، لاکتالبومین[۵]، چربی و لاکتوز همراه است. این اثرات ممکن است به تاثر منفی استرس گرمایی روی جلوگیری از مصرف ماده خشک نسبت داده شود و در نتیجه ی کاهش جریان خون پستانی انتقالIgG و مواد مغذی از خون به غدد پستانی مختل شده و یا واکنش ایمنی پلاسموسیت های غدد پستان که IgA تولید می‌کنند، تحت تاثیر قرار گیرند. دامداران باید راهکارهای کاهش گرما برای گاوهای انتظار زایمان و تلیسه ها را به مانند گاوهای دوشا، اتخاذ کنند.

حجم آغوز تولید شده

پریچت و همکاران، مشاهده کردند گاوهایی که در اولین دوشش کمتر از ۸.۵kg آغوز تولید می‌کنند، بیشتر از گاوهایی که در  دوشش اول مقادیر بیشتری از آغوز تولید می کنند، احتمال تولید آغوز با کیفیت بالا دارند. پیش از این تصور می شد که این ارتباط به دلیل  رقیق شدگی است، با این حال تحقیقات بعدی نشان داد که امکان برقراری ارتباط بین پیش بینی غلظت IgG و وزن آغوزی که در اولین دوشش تولید می شود، وجود ندارد.

ورم پستان

حضور عفونت داخل پستانی (IMI) در طول دوره خشکی، ارتباطی با تغییر غلظت IgG1 ندارد، با این حال با تولید حجم کمتر آغوز مرتبط است. دامدار نباید از آغوز دام مبتلا به ورم پستان بالینی استفاده کند.

مخلوط کردن

امروزه مخلوط کردن آغوز چند دام به طور کلی منسوخ شده است زیرا این کار سبب می شود که آغوز بی کیفیت با حجم بیشتر، آغوز با کیفیت با حجم کمتر را رقیق کند، به علاوه مخلوط کردن آغوز  می تواند، تعداد گوساله هایی که بالقوه در معرض عوامل بیماریزای حاصل از آغوز قرار می گیرند را افزایش دهد.

واکسیناسیون پیش از زایش برای دام های آبستن

اگرچه همه پژوهش های انجام گرفته نتایج مثبتی را در این زمینه نشان ندادند، با این حال تعداد زیادی از آن ها تصدیق کرده اند که واکسیناسیون گاو یا تلیسه آبستن در بازه ۶ تا ۳ هفته قبل از زایمان منجر به افزایش غلظت آنتی بادی های حفاظت کننده ی آغوز می شود و در گوساله ها، تیتر آنتی بادی های ایمنی غیر فعال را در برابر بعضی از پاتوژن های رایج شامل “پاستورلا همولیتیکا [۶]“، سالمونلا تیفی موریوم[۷]،  اشریشیا کولای[۸]، روتا ویروس[۹] و کرونا ویروس[۱۰] افزایش می دهد.

طول دوره خشکی

ترشح ایمونوگلوبولین از گردش خون دام آبستن به داخل غدد پستانی حدود ۵ هفته پیش از زایش آغاز می شود. در یک پژوهش طول دوره خشکی (میانگین۱۱±۵۷.۵ روز) با غلظت IgG آغوز مرتبط نبود. همچنین راستانی و همکاران در پژوهش خود گزارش کردند که کیفیت آغوز برای گاوهایی با دوره خشکی به ترتیب ۲۸ و ۵۶ روز تفاوتی نداشت. گاوهای با دوره خشکی بیش از اندازه کوتاه (کمتر از ۲۱ روز) یا بدون دوره خشکی به طور مشخص آغوزی با غلظت IgG کمتر تولید می کنند. علاوه بر این، طول دوره خشکی می تواند حجم آغوز تولیدی را تحت تاثیر قرار دهد. در مطالعه ای کنترل شده در گله، گاوهایی با دوره خشکی کوتاه (۴۰روز) ۲.۲ کیلوگرم آغوز کمتری نسبت به گاوهایی با دوره خشکی معمول (۶۰ روز) تولید کردند.

جمع آوری آغوز با تاخیر

بیشترین غلظت ایمونوگلوبولین های آغوز بلافاصله بعد زایش است، اما این میزان با گذشت زمان در صورت به تاخیر انداختن دوشش کاهش می یابد. در یک مطالعه مشخص شد، تاخیر انداختن ۶، ۱۰ یا ۱۴ ساعته دوشش آغوز، سبب کاهش ۱۷، ۲۷ و ۳۳ درصدی IgG آن می شود. برای جمع آوری با کیفیت ترین آغوز، دامدار باید برنامه ریزی کند تا در صورت امکان  ۱ تا ۲ ساعت بعد از زایش دام را بدوشد (حداکثر تاخیر قابل قبول ۶ ساعت است).

[۱] Guernsey

[۲] Brown Swiss

[۳] Ayrshire

[۴] Jersey

[۵] lactalbumin

[۶] Pasteurella haemolytica

[۷] Salmonella typhimurium

[۸] Escherichia coli

[۹] rotavirus

[۱۰] coronavirus

۱.           Godden S. Colostrum management for dairy calves. Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice. 2008;24(1):19-39.