ارزیابی آسایش گاو در گله برای رسیدن به آسایش، سلامت و نرخ تولید مورد نظر و حتی افزایش تولید اهمیت دارد. برای ارزیابی صحیح کیفیت زندگی حیوان Fraser و Webster بر نیاز به ارزیابی شاخص هایی بر پایه‌ی محیط نگهداری و خود دام تاکید کردند. در واقع مطالعات نشان داده است که سیستم نگهداری و مدیریت تاثیر بسزایی روی آسایش گاوهای شیری دارد.
سیستمهای نگهداری آزاد به گاوهای شیری اجازه میدهند تا آزادانه در جایگاه حرکت کنند و الگوهای رفتاری طبیعی خود را نشان دهند. Haley و همکاران بر تاثیر سیستم نگهداری بر رفتار خوابیدن گاو تاکید داشته و آن را به نسبت رفتار غذا خوردن، ارتباطات اجتماعی و … در اولویت دانستند. درواقع گاو خوابیدن را به سایر رفتارهای خود ترجیح می دهد. کاهش زمان خوابیدن ناشی از بستر نامناسب باعث بروز استرس‌های رفتاری و فیزیولوژیک میشود که ممکن است روی سلامت و عملکرد گاو تاثیر بگذارد. ساختار بستر، نوع و کیفیت مادهی استفاده شده در آن همگی در تامین راحتی گاو اهمیت دارند. جایگاه های نامناسب که باعث کاهش زمان خوابیدن و افزایش زمان ایستادن دام در راهروهای بتنی میشوند، خود سبب بالا رفتن رخداد آسیب به سمها شده و به همین دلیل در سیستم فری استال نسبت به سیستم بستر کمپوست سم ها بیشتر آسیب می بینند.
جایگاه های با بستر کمپوست نوعی دیگر از سیستم نگهداری آزاد است که به تازگی محبوبیت بالایی پیدا کرده است. Barberg و همکاران نشان دادند، دامداران به استفاده از این سیستم تمایل دارند چرا که راحتی، سلامت و طول عمر گاوها بیشتر شده و همچنین کارهای روزمره دامداری راحتتر انجام میشود. بستر کمپوست از نظر مدت زمان و حالت طبیعی در خوابیدن و تعاملات اجتماعی موثر شناخته شده است. سیستمهای سنتی (BP) و فری استال که امروزه به صورت گسترده برای گاوهای شیری استفاده میشوند، محدودیت‌هایی دارند. مهمترین مشکل سیستمهای BP ، مشکل کثیفی گاوهاست که باعث ورم پستان نیز شده و مهمترین مشکل سیستم فری استال آسیب‌های سم است.
تا کنون مطالعات اندکی در مورد تاثیر جایگاه‌های با بستر کمپوست روی سلامت، رفتار و کیفیت زندگی گاوها صورت گرفته است. در مطالعه‌ی دیگر Barberg و همکاران آسایش و رفاه، عملکرد و سلامت پستان را در گاوهای یک گله شیری قبل و بعد از تغییر سیستم نگهداری با هم مقایسه کردند. Husfeldt و Endres رابطه بین جنس بستر و برخی معیارهای رفاه حیوان را در ۳۴ دامداری شیری سنجیدند که از بین آنها ۴۵% از دامداری ها، بستر از نوع تشک (Mattress) و ۵۵% آنها بستری از نوع بسترهای عمیق استفاده می کردند. با اینکه امروزه برخی مطالعات شروع به مقایسه بسترهای کمپوست با سیستمهای دیگر کرده‌اند، هنوز برای مقایسه ۳ سیستم در یک دامداری و در یک زمان معین داده کافی نداریم. هدف از این مطالعه بررسی راحتی و رفتار گاوهای شیری در این ۳ نوع سیستم نگهداری در یک دامداری است. برای ارزیابی این دو فاکتور از دستورالعمل Welfare quality protocol استفاده شده است و همچنین از الگوهای رفتاری در محل استراحت ارزیابی به عمل آمده است. در این بخش از مقاله به بررسی نتایج این مطالعه در مورد شرایط بدنی دام ها، میزان بهداشت و تغییرات پوستی می پردازیم.
شرایط بدنی
نسبت گاوهای خیلی چاق و خیلی لاغر با تغییر سیستم نگهداری تغییری نمیکند. Adams و همکاران رابطه‌ای بین سیستم نگهداری و BCS پیدا نکردند و گزارش کردند که استفاده از آب پاش و مه پاش برای خنک کردن گاوها و استفاده از جیرهه‌ای بالانس شده درصد گاوهای لاغر را کم میکند. گاوهای مطالعه شده طی این آزمایش نیز از همین سیستمهای خنک کننده و همین نوع جیره بهره‌مند بودند.
کثیفی گاوها
درصد گاوهای با پاها و سرپستان‌های کثیف در سیستمهای نگهداری مورد بررسی تفاوتی نداشت. اما کثیفی پستان در گاوهای نگهداری شده در CBP و BP به نسبت فری استال بیشتر بود (p < 0.001) . مضاف بر این، گاوهای BP بیشترین مقدار کثیفی ناحیه ران را نشان دادند در صورتی که این مقدار در فری استال در کمترین مقدار خود بود (در همه حالات p < 0.001 بود). بهداشت گاوها با میزان رخداد ورم پستان در ارتباط است و برخی مطالعات نشان دادهاند که سیستمهای سنتی باعث افزایش رخداد ورم پستان میشوند. اگرچه داده‌ای در ارتباط با میزان رخداد ورم پستان در این مطالعه ثبت نشده است و در حین مطالعه‌ی کیفیت کمپوست را ارزیابی نشده، باور بر این است که کیفیت کمپوست فاکتور مهمی در کاهش تعداد میانگین سلول های سوماتیک شیر و همچنین میزاد رخداد ورم پستان بالینی است.
تغییرات پوستی
گاوهای نگهداری شده در فری استال شیوع بیشتری از تغییرات پوستی متوسط تا شدید را نسبت به گاوهای CBP و BP نشان دادند (p < 0.001). تغییرات پوستی به ازای نواحی مختلف بدن در ناحیه تارس (تغییرات شدید) و تغییرات متوسط تا شدید در گردن/ شانه/ پشت و فلنک/ کنار/پستان و کارپ در سیستمهای مختلف تفاوتی نداشت. در فری استال به نسبت BP درصد بیشتری گاو با تغییرات پوستی متوسط (p = 0.035) و شدید (p = ۰.۰۰۶) در ناحیه ران دیده شدند. گاو های فری استال بیشترین میزان تغییرات پوستی متوسط در ناحیه تارس (p < 0.001) را نشان دادند در حالی که گاوهای CBP کمترین (p = 0.007) را نشان دادند. علی رغم مزایای بهداشتی گزارش شده برای سیستم فری استال، دادههای مقدار بیشتری از آسیب متوسط تا شدید را به نسبت CBP و BP نشان داد. از آنجایی که زخمها و التهابات ممکن است دردناک باشند و نواحی موریختگی نشاندهنده‌ی ناسازگاری با محیط است، مشکلات پوستی نشاندهنده‌ی کاهش کیفیت زندگی حیوان است. به طور کلی رخداد بیشتر ضایعات به سیستم فری استال نسبت داده شده است. Barberg و همکاران گزارش کردند که گاوهای سیستم CBP به نسبت فری استال کمتر دچار آسیب مفصل خرگوشی میشوند. همچنین van Gastelen و همکاران و Husfeldt و Endres متوجه کاهش درصد گاوهای با مفصل خرگوشی سالم در بسترهای سخت شدند.
منبع:
