تولید آغوز و ترکیبات آن

آغوز گاو از ترشحات شیری و سرم خون، بیشتر از ایمونوگلوبولین ها و سایر پروتئین ها، تشکیل شده که در انتهای دوره خشکی، در غدد شیری تجمع پیدا می کند. این فرآیند چندین هفته قبل از گوساله زایی تحت تاثیر هورمون های مولد شیر از جمله پرولاکتین[۱] آغاز شده و با زایمان متوقف می شود. اجزای مهم تشکیل دهنده ی آغوز عبارتند از ایمونوگلوبولین، لوکوسیت های مادری[۲]، فاکتورهای رشد، هورمون ها، سیتوکین ها[۳]، عوامل ضد میکروبی غیراختصاصی[۴]، و مواد مغذی. غلظت بسیاری از موارد ذکر شده، در اولین دوشش بعد از گوساله زایی در بالاترین حد است، بعد به شکل ثابت در طی شش دوشش بعدی کاهش یافته تا به پایین ترین سطح خود، که از آنجا به بعد شیر قابل فروش می شود، برسد (جدول ۱).

ایمونوگلوبولین‌ها

ایمونوگلوبین‌های IgG و  IGAو IgM تقریبا میزان ۹۰-۸۵%، ۵% و ۷% از کل ایمونوگلوبولین ها را به خود اختصاص می دهند و IgG_۱ ۹۰-۸۰% از کل IgG را به خود اختصاص می دهد. هرچند این مقادیر به فراوانی در بین گاوها متفاوت است، یک مطالعه نشان داده است که میانگین غلظت IgG و IgA و IgM ۷۵ و ۴.۴ و ۴.۹ میلی گرم به ازای هر میلی لیتر بوده است. IgG  و بویژه IgG_۱ از طریق گردش خون توسط مکانیزم انتقال اختصاصی به آغوز ملحق می شوند؛ در این مکانیزم گیرنده های سلول های پوششی آلوئولی[۵] IgG_۱ را از مایعات خارج سلولی دریافت کرده و مولکول آن با آندوسیتوز[۶]، انتقال یافته و در نهایت وارد ترشحات مجاری شیری می شوند.

جدول شماره ۱

ترکیبات آغوز، شیر انتقالی  و شیر کامل گاو هولشتاین

سلول های پوششی آلوئولی، در پاسخ به افزایش غلظت پرولاکتین، در ابتدای شیرواری، بیان این گیرنده را متوقف می کنند. مقادیر کمتری از IgA، IgM از سنتز[۷] به وسیله ی پلاسموسیت[۸] ها در محل غده های پستانی تولید می شود. همچنین انتقال IgE از طریق آغوز می تواند برای محافظت اولیه در برابر انگل های روده ای مهم باشد، هر چند اطلاعات کمی در این زمینه در دسترس است.

لوکوسیت‌های مادری

آغوز گاو به طور معمول حاوی بیش از  ^۶ ۱۰ × ۱ سلول / میلی لیتر از لوکوسیت های مادری فعال، شامل ماکروفاژ[۹]، لنفوسیت[۱۰] B و T و نوتروفیل[۱۱] است. حداقل بخشی از لوکوسیت هایی که از طریق آغوز وارد بدن گوساله می شوند، به صورت دست نخورده از طریق روده جذب می شوند. لیبلر-تنوریو و همکاران گزارش کردند که راه ترجیحی دریافت لوکوسیت های آغوز در داخل روده از طریق فولیوکول[۱۲] های مربوط به سلول های پوششی در ناحیه ی پلاک های  پیر[۱۳] در ژژنوم[۱۴] و ایلیوم[۱۵] است. ربر و همکاران این فرضیه را عنوان کرده اند که پس از این که لوکوسیت های مادری به گردش خون نوزاد وارد شدند، به بافت های غیرلنفوئیدی نوزادی[۱۶] و بافت ها لنفوئیدی ثانویه[۱۷] وارد می شوند و در طی ۲۴ تا ۳۶ ساعت پس از تغذیه با آغوز از گردش خون ناپدید می شوند. هرچند که اهمیت عملکردی این لوکوسیت ها به طور معمول در نظر گرفته نمی شود، شواهد اولیه نشان می دهد این لوکوسیت ها، پاسخ های لنفوسیتی را در برابر میتوژن[۱۸] های غیر اختصاصی بهبود می بخشند، فعالیت فاگوسیتوز[۱۹] و کشتن باکتری ها را افزایش می دهند و پاسخ های ایمنی هومورال[۲۰] (ساخت IgG) را در گوساله ها تحریک می کنند. احتمالا این سلول ها در آغوز پاستوریزه شده یا محصولات جایگزین آغوز، به صورت زنده وجود ندارند. نقش و عملکرد قابل توجه لوکوسیت های آغوز نیازمند تحقیقات بیشتر است.

سیتوکین‌ها و فاکتورهای رشد

از دیگر محتویات مهم آغوز می توان فاکتورهای رشد، هورمون ها، سیتوکین ها و فاکتورهای ضدمیکروبی غیراختصاصی را نام برد. ترکیبات زیست فعال آغوز با فعالیت ضد میکروبی عبارتند از لاکتوفرین[۲۱]، لیزوزیم[۲۲] و لاکتوپراکسیداز[۲۳] . الیگوساکارید[۲۴] های آغوز با عملکرد رقابتی خود با پاتوژن[۲۵] ها در محل های اتصال خود بر روی بافت پوششی روده، حفاظت ایجاد می کنند . فاکتورهای رشد آغوز شامل فاکتور رشد بتا ۲ تغییر شکل یافته[۲۶] (TGF-B2)، هورمون رشد[۲۷] (GH) و انسولین[۲۸] است، است اما عملکرد آن در آغوز به طور کامل مشخص نیست (جدول ۱) . هورمون رشد شبه انسولینی [۲۹]۱ (IGF-1) در آغوز احتمالا تنظیم کننده ی اصلی در تکامل لوله ی گوارش گوساله ی نوزاد است و در تحریک رشد مخاطی[۳۰]، آنزیم های براش بوردر[۳۱]، سنتز DNA روده ای، افزایش سایز ویلی ها[۳۲] و افزایش دریافت گلوکز نقش دارد. یکی از ترکیباتی که در آغوز با غلظت ۱۰۰ برابر بیشتر نسبت به شیر یافت شده است، مهارکننده ی تریپسین[۳۳] است که برای محافظت IgG و دیگر پروتئین ها از تجزیه شدن در داخل روده به کار می رود.

مواد مغذی

هرچند که به کرات درباره ی اهمیت ایمونولوژی آغوز صحبت شده است، ا اهمیت تغذیه ای اولین وعده ی آغوز نباید نادیده گرفته شود. میانگین درصد ماده خشک آغوز دوشش اول و شیر در گاو هولشتاین به ترتیب۲۳.۹% و ۱۲.۹% گزارش شده است (جدول ۱). قسمت بیشتر این افزایش در ماده خشک ترکیبات آغوز به میزان محتویات پروتئینی بیش از ۴ برابری آغوز نسبت به شیر بر می گردد و مربوط به افزایش قابل توجه در Ig و کازئین است. میزان چربی خام آغوز دوشش اول (۶.۷%) به میزان قابل توجهی بیشتر از شیر است (۳.۶%). انرژی دریافت شده از چربی و لاکتوز در آغوز برای تولید گرما و تنظیم دمای بدن حیاتی است. ویتامین ها و مواد معدنی خاص شامل کلسیم[۳۴]، منیزیم[۳۵]، روی[۳۶]، منگنز[۳۷]، آهن[۳۸]، کبالت[۳۹]، ویتامین[۴۰] A، ویتامین E، کاروتن[۴۱]، ریبوفلاوین[۴۲]، ویتامین B12، اسید فولیک[۴۳]، کولین[۴۴] و سلنیوم[۴۵] نیز با غلظت های بیشتری در آغوز گاو نسبت به شیر یافت شده اند (جدول ۱) .

۱.           Godden S. Colostrum management for dairy calves. Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice. 2008;24(1):19-39.

---

[۱] prolactin

[۲] maternal leukocytes

[۳] Cytokine

[۴] nonspecific antimicrobial factors

[۵] alveolar epithelial cells

[۶] endocytosis

[۷] synthesis

[۸] Plasmocyte

[۹] Macrophage

[۱۰] lymphocyte

[۱۱] Neutrophil

[۱۲] Follicle

[۱۳] Peyer

[۱۴] jejunum

[۱۵] ileum

[۱۶] neonatal nonlymphoid tissues

[۱۷] secondary lymphoid tissues

[۱۸] mitogen

[۱۹] phagocytosis

[۲۰] humoral immune responses

[۲۱] lactoferrin

[۲۲] lysozyme

[۲۳] lactoperoxidase

[۲۴] Oligosaccharide

[۲۵] pathogen

[۲۶] transforming growth factor beta-2

[۲۷] Growth hormone

[۲۸] Insulin

[۲۹] insulinlike growth factor-I

[۳۰] mucosal growth

[۳۱] Brush border

[۳۲] villus

[۳۳] Trypsin inhibitor

[۳۴] Calcium

[۳۵] Magnesium

[۳۶] Zinc

[۳۷] manganese

[۳۸] Iron

[۳۹] Cobalt

[۴۰] Vitamin

[۴۱] carotene

[۴۲] riboflavin

[۴۳] folic acid

[۴۴] choline

[۴۵] seleniu