گسترده ترین روش هایی که به وسیله ی آنها اسایش گاو را ارزیابی می کنند محاسبه ی پارامتر های کمیتی است، که شامل ۴ رفتار اصلی می باشد: خوابیدن و نشستن در استال و خوابیدن یا ایستادن در راهرو ها (همانند سایر فعالیت هایی که گاو ها انجام می دهند، مثل غذا خوردن و نوشیدن آب). بر این اساس، معیارهایی با نام معیارهای آسایش به وجود آمده است. این شاخص ها به منظور ارزیابی اسایش گاو در گله های شیری استفاده می شوند. سه شاخص مهم و رایج که برای بررسی میزان آسایش و استراحت گاو مورد استفاده قرار می گیرند شامل شاخص آسایش گاو(CCI)، شاخص استفاده از استال) (SUI و شاخص ایستادن در استال (SSI) است.
شاخص دیگری به نام CSI[۱] نیر در کنار سایر شاخص ها پیشنهاد داده شده است. این شاخص از طریق تقسیم مجموع گاوهایی که نه غذا می خورند و نه خوابیده اند بر تعداد کل گاوهای موجود در بهاربند محاسبه می شود. این شاخص به عنوان شاخصی از استرس گاو تعریف می شود. در واقع بر این اساس گاوهایی که خارج از استال بایستند و غذا نخورند تحت استرس قرار دارند. کوک و همکاران شاخصی برای گاو هایی که بر روی دو اندام حرکتی قدامی در استال می ایستند تعریف کرده اند. برای محاسبه ی این شاخص تعداد گاوهایی که اندام قدامی آنها در استال و اندام خلفی آنها در کود قرار دارد را بر تعداد کل گاوها تقسیم می کنیم.
شاخص آسایش گاو (CCI) گسترده ترین شاخص مورد استفاده برای بررسی آسایش گاو است. این شاخص به رفتار گاو در استال اشاره ندارد. در این شاخص گاو می تواند در استال بایستد، بنشیند یا بخوابد. دیمو در بررسی سه گله گاو شیری در بلغارستان با سیستم نگه داری نیمه باز [۲]، بالاترین میانگین CCI ( ۸۷%) را گزارش داد . مقادیر بالای CCI شاخصی از آسایش و شرایط خوب زندگی برای گاو های شیری است. از معایب شاخص CCI می توان به این اشاره کرد که این شاخص زمانی را که گاو خوابیده است محاسبه نمی کند. از این شاخص به عنوان شاخصی برای پیش بینی میزان شیوع لنگش در گاو های شیری استفاده شده است.
کوک و همکاران به دنبال ارتباطی بین شاخص های CCI, SUI و مدت زمان خوابیدن گاو بودند. در نتیجه آنها شاخص دیگری که درصد گاوهای ایستاده در استال را مشخص می کند به نام شاخص ایستادن در استال (SSI) را پیشنهاد کردند. همچنین آنها پیشنهاد دادند در هنگام ارزیابی این شاخص تعداد استال های در دسترس برای خوابیدن گاو مورد توجه قرار بگیرد. اگر در میزان آسایش استال ها مشکلی به وجود آید، گاو ها زمان بیشتری را صرف ایستادن می کنند. شاخص SSI به تفسیر CCI کمک می کند. میزان طبیعی و قابل قبول برای شاخص SSI باید کمتر از ۱۵-۲۰% باشد. مقادیر بالای ۲۰ % با لنگش و سایر مشکلات مربوط به سلامتی گاو مرتبط است. مقادیر پایین این شاخص نشان دهنده ی راحتی گاو در خوابیدن و ایستادن در استال است و به طور نسبی با بستر مناسب هم ارتباط دارد.
نکته بسیار مهم در محاسبه ی این شاخص ها زمان گزارش آنهاست. اورتون و همکاران دریافتند که بالاترین میانگین SUI ( 87%) ساعت ۶ صبح و کمترین میزان آن (۸۱%) حدود ساعت ۱۰ شب است که هر دو ۲ ساعت پس از شیر دوشی صبح و عصرگزارش شده اند. آنها نتیجه گرفتند که شاخص آسایش گاو یک شاخص مناسب برای ارزیابی کلی آسایش است که حد مطلوب آن برای گله ۸۵% است. آنها توصیه کرده اند که بهترین زمان برای ارزیابی استال ها یک ساعت پس از بازگشت گاو از شیر دوشی صبح ( یا دو ساعت پس از شیر دوشی) می باشد. به همین ترتیب شاخص CCI باید زمانی مورد ارزیابی قرار بگیرد که گاو درگیر هیچ گونه فعالیتی (شیردوشی، سم چینی، تست بارداری، تلقیح مصنوعی و غیره) نباشد و غذای جدید هم در اختیارشان قرار نگیرد. اوورتون و همکاران مقادیر بالای ۷۵% برای SUI را توصیه کرده اند که این توصیه با مقادیر بالای ۹۰% که توسط برخی نویسندگان پیشنهاد شده است مغایر است. این شاخص معیاری است که بر اساس رفتار گاو، قابل قبول بودن و تایید کیفیت فری استال ها را ارزیابی می کند. مقادیر پایین این شاخص نشانگر ایستادن تعداد زیادی از گاوها در راهروها و استال است. مقادیر بالای این شاخص نشان می دهد گاوهایی که غذا نمی خورند ترجیح می دهند در استال برای استراحت بخوابند. شاخص آسایش گاو تحت تاثیر ویژگی های گاوداری و شرایط محیطی است.
دیمو و همکاران یک ارتباط آماری منفی معنا دار بین شاخص دما-رطوبت (THI) و CCI و SUI یافتند که نشان می دهد افزایش مقادیر THI بالاتر از ۶۸ به ازای یک واحد می تواند منجر به کاهش مقادیر SUI به میزان ۱.۴۱% و مقادیر CCI به میزان۰.۸۴%بشود. افزایش THI به مقادیر بالاتر از ۶۸ می تواند به طور خفیف منجر به افزایش درصد گاوهایی که در استال ها می ایستند شود. ایستادن گاو ها به آن ها کمک می کند تا در زمان های گرم روز بتوانند راحت تر خود را خنک کنند.. در زمان هایی که مقادیر THI افزایش می یابد تعداد حیواناتی که ترجیح می دهند بایستند تا از این طریق بهتر بتوانند خود را خنک کنند افزایش می یابند. بنابراین یک رابطه ی مستقیم میان مقادیر THI و SSI وجود دارد.
در فصل تابستان، درصد گاو هایی که ترجیح می دهند بایستند بین ۱۰ تا ۳۰ % افزایش می یابد. دیمو و همکاران دریافتند مقادیر THI، شرایط دامداری و فصلی که در آن گزارشات ثبت شده اند تاثیرات معنادار آماری بر شاخص های آسایش ( CCI,SUI,SSI) دارد. زمانی که گاو غذا می خورد، تعداد دفعات شیردوشی و فاکتور های مربوط به دمای محیط، دلایل تفاوت در ارزیابی های انجام شده بر روی آسایش گاو های شیری است. بنابراین تمام این موارد هنگام ارزیابی شاخص های مربوط به آسایش گاو باید در نظر گرفته شوند. دیمو و همکاران پی بردند که فصل، تعداد دفعات شیردوشی و مدیریت تغذیه بر روی سه شاخص آسایش گاو های شیری(CCI,SUI,SSI) تاثیر گذار هستند. کوک و همکاران دریافتند که شاخص آسایش گاو شیری(CCI) به فراوانی توسط مشاوران گله استفاده می شود، این افراد از این شاخص برای ارزیابی رفتار خوابیدن گاو استفاده می کنند.
کروکزل و همکاران افزایش درصد گاوهای ایستاده در راهروها را در زمانی که تراکم گاوهای موجود در استال بیشتر از ۱۱۳% می شود، گزارش دادند. (۱۰.۹، ۱۲.۰، ۱۴.۴ و ۱۶.۵ درصد به ترتیب برای ۱۰۰، ۱۱۳،۱۳۱ و ۱۴۲ درصد تراکم جایگاه نگهداری) شاخص CCI و SSI زمانی که تراکم در گروه افزایش پیدا می کند تا حدودی باهم متفاوت می شوند، اما شاخص SUI زمانی که تراکم جایگاه به بیش از ۱۱۳% می رسد، کاهش می یابد. (۷۰.۱،۷۰.۲،۶۸.۶ و ۶۶.۳ درصد به ترتیب برای ۱۰۰،۱۱۳،۱۳۱ و ۱۴۲ درصد تراکم جایگاه نگهداری). هنگامی که حداکثر زمان خوابیدن وجود دارد، شاخص SUI با افزایش تراکم بیش از ۱۱۳% کاهش می یابد (۸۰.۳،۷۹.۵،۷۴.۸ و ۶۹.۶ درصد به ترتیب در ۱۰۰،۱۱۳، ۱۳۱ و ۱۴۲ درصد تراکم جایگاه نگهداری) در حالی که در شاخص های CCI و SSI تغییرات اندکی ثبت و گزارش شده است. زمانی که این شاخص ها یک ساعت پس از شیردوشی ارزیابی شدند در هیچ یک از آنها تغییرات وابسته به تراکم گزارش نشد. این یافته ها نشان می دهد برای ارزیابی استفاده از استال ها و ایستادن در راهروها، بررسی بیش از یک شاخص ضروری است. در تراکم بالا مقادیر SUI کاهش می یابد، چرا که نه تنها این شاخص استفاده از استال ها را نشان می دهد بلکه تعداد گاوهایی را که در راهرو ها ایستاده اند، غذا نمی خورند و فرصتی برای استفاده از استال ندارند نیز مشخص می کند. CCIو SSI می توانند به منظور دستیابی به میزان واقعی استفاده از استال مورد ارزیابی قرار گیرند ( درصد گاو هایی که در استال ها ایستاده و یا خوابیده اند).
نتیجه گیری
شاخص اصلی در بررسی آسایش استال ها وضعیت قرار گیری گاو در آن است. به منظور بررسی مشکلات طراحی استال ها می توان به گزارشات مربوط به حالت های ایستادن و قرار گیری متفاوت گاو ها و استفاده آنها از استال مراجعه کرد: ایستادن در استال، نشستن در استال، خوابیدن در حالی که تنها قسمت جلویی بدن در داخل استال است،ایستادن و دراز کشیدن مورب در استال، خوابیدن خلاف جهت استال وغیره. به منظور ارزیابی اسایش گاو در گله های شیری راحت ترین و سریع ترین کار بررسی شاخص های آسایش می باشد.
به طور معمول سه شاخص آسایش گاو بیشتر استفاده می شوند، که از طریق ارزیابی آنها می توان شرایط دامداری های شیری را بررسی کرد، از جمله آن ها می توان به شاخص آسایش گاو (CCI)، شاخص استفاده از استال) (SUI و شاخص ایستادن در استال) (SSI اشاره کرد. این شاخص ها به طور فزاینده ای در دامداری ها به منظور بررسی کمیت و کیفیت میزان آسایش گاو های شیری مورد استفاده قرار می گیرند. برای استفاده درست از آنها، باید به سایر فاکتور ها که مقادیر این شاخص ها را تحت تاثیر قرار می دهند مانند: مدیریت دامداری، زمان ثبت گزارش ها در طول روز، فصل و غیره توجه کرد. دانش خوب، تفسیر صحیح، استفاده از سیستم ارزیابی و رفتار گاو شیری می تواند به بهبود آسایش و راحتی آنها کمک کند، که در نهایت منجر به افزایش کارآیی واحد های شیری می شود.
[۱] (Cow Staging Index (CSI
[۲] semi‑open free stall
منبع:
